Ένας μεγάλος Λίβανος;

Αφορμή γι’ αυτό το post στάθηκε ένα άρθρο του Ανδρέα Ανδριανόπουλου (θα το βρείτε εδώ κι εδώ). Σ’ αυτό το άρθρο του, ο βουλευτής του ΠΑ.ΣΟ.Κ., με τον οποίο δεν έχουμε και πολλές ιδεολογικές συμπτώσεις, ισχυρίζεται ότι οι μέχρι τώρα γνωστές ισορροπίες στη Μέση Ανατολή ανατρέπονται λόγω μιας (υποτιθέμενης) «ρήξης» Σιιτών – Σουνιτών Μουσουλμάνων – με καταλύτη βεβαίως το κράτος του Ισραήλ. Ήταν πολύ δύσκολο να μη συνδυάσω το άρθρο αυτό μ’ ένα άλλο άρθρο ­(το ανακάλυψα στο blog της Εργοτελίνας) που αναφέρεται στην ανάγκη να ξαναχαραχθούν με πιο «ορθολογικό» τρόπο στα σύνορα στη Μέση Ανατολή.

Παρακολουθώ μ’ ενδιαφέρον τις απόψεις του κου Ανδριανόπουλου, όχι επειδή αυτές συγκλίνουν με τις δικές μου, αλλά επειδή αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση διανοούμενου που παράγει πολιτική σκέψη, ή καλύτερα, αναπαράγει την κυρίαρχη πολιτική σκέψη, αυτή που καλλιεργείται ως «η ορθή» άποψη από τα υπερατλαντικά think tank για να εφαρμοστεί αργότερα, «δικαιωμένη», ως πολιτική πρακτική. Η αρθρογραφία του κου Ανδριανόπουλου αποσκοπεί στο να προβάλει, να καλλιεργήσει, να δικαιολογήσει τις θέσεις του σήμερα που θα γίνουν ειδήσεις αύριο.

Μοιραία, λοιπόν, στο εν λόγω άρθρο, ο αρθρογράφος αναπαράγει και όλα τα σχετικά στερεότυπα. Οι ρήξεις είναι ρήξεις στο θρησκευτικό επίπεδο. Το σημερινό μακελειό στο Λίβανο δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα πρελούδιο στη ρήξη Σιιτών – Σουνιτών Μουσουλμάνων. Πρόκειται βέβαια για μια άποψη βγαλμένη κατ’ ευθείαν από τη γνωστή αυτοεκπληρούμενη προφητεία του Χάντιγκτον περί της Σύγκρουσης των Πολιτισμών που, κατά τα φαινόμενα, θα συνεχίσει να μας τυραννεί για πολύ καιρό ακόμη. Η προσπάθεια όμως να ερμηνευτεί η παρούσα σύγκρουση στη βάση μιας ρήξης Σιιτών – Σουνιτών, με τους πρώτους στο ρόλο των «κακών» και τους δεύτερους στο ρόλο των «καλών», είναι πλήρης αντιφάσεων. Περισσότερο θα ‘λεγα ότι υποκρύπτει μια προσπάθεια της αμερικανικής πολιτικής να δημιουργήσει αφορμές για να εισβάλει στην Συρία, μια πρόθεση από χρόνια ομολογημένη.

Διαβάζοντας το άρθρο θα νόμιζε κανείς ότι οι Σύριοι είναι Σιίτες Μουσουλμάνοι, όμως αυτό είναι παντελώς λάθος! Η άποψη αυτή μάλιστα συσκοτίζει την θρησκευτική ποικιλότητα της περιοχής (και του Λιβάνου επίσης) όπου επί πολλούς αιώνες συμβιώνουν αρμονικά Σουνίτες Μουσουλμάνοι, Χριστιανοί διαφόρων δογμάτων και Μουσουλμανικές σέχτες όπως οι Αλαουίτες κι οι Δρούζοι. Για να δείτε μάλιστα πόσο πολύ αγνοεί (;) τη θρησκευτική πραγματικότητα της περιοχής, ο αρθρογράφος δυσκολεύεται ν’ αποφασίσει αν οι Αλαουίτες είναι Σιίτες ή αν είναι Ανιμιστές (!) ενώ πρόκειται, όπως κι η σέχτα των Δρούζων άλλωστε, για μια επιβίωση του Γνωστικισμού (που γεννήθηκε μάλιστα σ’ αυτήν την περιοχή). Η σπουδή του κου Ανδριανόπουλου να συνδέσει Ιράν – Συρία – Χεζμπολά μέσω του Σιιτικού δόγματος τον οδηγεί σε λογικές ακροβασίες. Το γεγονός ότι το 90% των Συρίων δεν είναι Σιίτες δεν φαίνεται να τον απασχολεί ιδιαίτερα.

Το άρθρο, επίσης, παραβλέπει άλλη μια σημαντική παράμετρο που αποδυναμώνει την θέση περί ενδομουσουλμανικής ρήξης. Το γεγονός ότι η Σουνιτική Χαμάς της Παλαιστίνης και η Σιιτική Χεζμπολά του Λιβάνου έχουν de facto ενότητα δράσης εναντίον του κράτους του Ισραήλ. Η σχετική απάθεια των «αδελφών» Σουνιτών Μουσουλμάνων (Αίγυπτος, Ιορδανία, Σ. Αραβία) για τα τεκταινόμενα στην περιοχή δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη και, φυσικά, είναι παντελώς αυθαίρετο να ερμηνεύεται με όρους ρήξης Σιιτών – Σουνιτών. Οι παραπάνω χώρες εδώ και πολλά χρόνια έχουν πάψει να ενδιαφέρονται για την τύχη των Παλαιστινίων, προτιμώντας να εξομαλύνουν τις σχέσεις τους τόσο με το Ισραήλ όσο και με τις Η.Π.Α., με επακόλουθο να οδηγήσουν τους Παλαιστινίους στην αγκαλιά των Ιρανών μουλάδων.

Το πλέον αξιοσημείωτο όμως σημείο στο άρθρο του κου Ανδριανόπουλου είναι που αναγνωρίζει το σταθεροποιητικό ρόλο που είχε η Συριακή στρατιωτική παρουσία στο Λίβανο. Πρόκειται σίγουρα για κορυφαία αντίφαση, ένα κράτος που ο αρθρογράφος δεν θα δίσταζε να τοποθετήσει στο «άξονα του κακού» να δρα ως παράγοντας σταθερότητας. Κι η εξέλιξη των γεγονότων στο Λίβανο μας υποχρεώνουν να είμαστε πάρα πολύ επιφυλακτικοί απέναντι στην άποψη ότι πίσω από την πρόσφατη δολοφονία του Ραφίκ Χαρίρι κρύβεται η Δαμασκός. Όσα χρόνια τα συριακά στρατεύματα ήλεγχαν την κατάσταση στο Λίβανο οι αντιπαραθέσεις περιορίζονταν στο επίπεδο της αψιμαχίας. Τώρα η ένταση κλιμακώνεται – μήπως ήταν αυτός ο ανομολόγητος στόχος;

Οι σχηματοποιήσεις, λοιπόν, περί υποτιθέμενης ρήξης Σιιτών – Σουνιτών στη Μέση Ανατολή δεν προσφέρουν τίποτε απολύτως στην ερμηνεία των γεγονότων και φυσικά δεν μπορούν να χρησιμεύσουν για να βρεθεί διέξοδος από την κρίση. Αντίθετα, τέτοιες σχηματοποιήσεις, που είναι απόλυτα ενταγμένες στο κυρίαρχο δόγμα περί «σύγκρουσης πολιτισμών», μπορούν να γίνουν αποτελεσματικά ιδεολογικά εργαλεία σ’ όσους επιχειρούν να ξαναχαράξουν τα σύνορα στη Μέση Ανατολή. Η πρόσφατη επίσκεψη της κας Ράις στην περιοχή μας υποδεικνύει ότι τα πράγματα οδηγούνται μάλλον σε μια «Λιβανοποίηση» ολόκληρης της Μέσης Ανατολής.