Η «Τράπεζα των Φτωχών»

Αν δώσεις ένα ψάρι σ' έναν πεινασμένο θα 'χει φαΐ για μια μέρα, αν τον μάθεις να ψαρεύει θα 'χει φαΐ για πάντα λέει πάνω - κάτω μια παροιμία, διαδακτική μεν, αναχρονιστική, δε. Σήμερα, δεν αρκεί να μάθεις τον πεινασμένο να ψαρεύει. Πρέπει να του παράσχεις και τα μέσα ν' αγοράσει καλάμι και δόλωμα. Πρέπει να του παράσχεις και τα μέσα να φτάσει μέχρι τη θάλασσα. Πρέπει να του εξασφαλίσεις ελεύθερη πρόσβαση στη θάλασσα από τη στιγμή που ο αιγιαλός έχει γίνει οικόπεδα. Πρέπει να του εξασφαλίσεις και βάρκα να βγαίνει στ' ανοιχτά γιατί τα νερά στην ακτή είναι μολυσμένα. Πρέπει, πρέπει, πρέπει... Κάποτε η ανέχεια μπορεί να ήταν απλώς ζήτημα έλλειψης δεξιοτήτων. Να ήταν αρκετή μια τέχνη κι ένα εργαλείο για να χορτάσει τον άνθρωπα. Όχι πάντως για να τον κάνει πλούσιο. Σήμερα τα πράγματα είναι λιγάκι πιο σύνθετα.

Η φτώχεια είναι σύνθετη κατάσταση, η έξοδος απ' αυτή ακόμη πιο σύνθετη - σκεφτείτε, αν απάψουν να υπάρχουν φτωχοί πώς θα διακρίνονται οι πλούσιοι; Και οι δύο μεγαλύτεροι μύθοι σχετικά με τη φτώχεια είναι:

  1. Ότι η φτώχεια είναι αποτέλεσμα ...τεμπελιάς (!) και άρα επιλογής, λες κι οι φτωχοί αυτού του κόσμου θα μπορούσαν να είναι πλούσιοι αλλά έχουν προτιμήσει την κατάσταση της φτώχειας, και
  2. Ότι η φτώχεια είναι απόρροια ανεπαρκούς πρόσβασης σε χρηματοδότηση (ότι, δηλαδή, ο φτωχός είναι φτωχός επειδή δεν έχει το αναγκαίο αρχικό κεφάλαιο για να πλουτίσει). Πρόκειται για μια προσέγγιση που εσκεμμένα παραβλέπει τη συνθετότητα του προβλήματος κι ως εκ τούτου προσεγγίζει την προηγούμενη.
Η «Τράπεζα των Φτωχών» του πρόσφατα βραβευμένου με Νόμπελ Μωχάμεντ Γιουνούς υιοθετεί τη δεύτερη προσέγγιση γι' αυτό και το όλο εγχείρημα, σε πρώτη ανάγνωση, λίγα φαίνεται να έχει να προσφέρει στην καταπολέμηση της φτώχειας. Πιο σωστά, παραβλέπει όλους τους άλλους μηχανισμούς που αναπαράγουν την άνιση κατανομή του πλούτου και συντηρούν τη διάκριση μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Άλλωστε αυτό που περισσότερο φαίνεται να επιτυγχάνει η Τράπεζα δεν είναι να εξαλειφθεί η φτώχεια (το κατά κεφαλή ΑΕΠ του Μπαγκλαντές, σε όρους αγοραστικής δύναμης, δεν είναι ούτε το 10% του αντίστοιχου της Ελλάδας!) αλλά να περιοριστεί η απόλυτη ένδεια και εξαθλίωση.

Η «Τράπεζα των Φτωχών» δύσκολα θα μπορούσε να βρει μιμητές στις προηγμένες καπιταλιστικά χώρες. Όλη η λογική της λειτουργίας της βασίζεται σε σχέσεις και δομές που προσιδιάζουν σε προκαπιταλιστικές μορφές οργάνωσης της κοινωνίας. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η Τράπεζα παρακινεί τους πελάτες του να τηρούν ένα κώδικα κοινωνικών αξιών - χωρίς αυτόν το εγχείρημα αυτό θα κατέρεε σε μια νύχτα. Εκεί μάλιστα εστιάζεται και η έντονη κριτική του εγχειρήματος από τη νεολιμπεραλιστική σκέψη. Αυτό βέβαια από μόνο του είναι αρκετό για να μας κάνει να νομίζουμε ότι κάτι καλό μπορεί να προκύψει από το παράδειγμα του Μωχάμετ Γιουνούς!

Η Ergotelina έχει μαζέψει πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία σχετικά.

6 σχόλια

Τάδε έφη it is

Αν αυτά που λέει περί πατροναρίσματος και κατασκοπίς τον δανειοληπτών ισχύουν, το όλο εγχειρημα μου φαίνεται εφιαλτικό...
Απ'ότι κατάλαβα αυτός που γράφει την κριτική στο λινκ που δίνεις είναι αρκετά συντηρητικός και σκοταδιστής, εδεχομένως και χρηματοδοτούμενος από κάποιον τραπεζικό οργανισμό...
Επίσης στο τέλος του κειμένου του δεν κατάλαβα που είδε το "communistic" που αναφέρει ως worst case scenario, αλλά υποθέτω πως είναι κολλημένος....και άσχετος.
Δε νομίζω να μπορούσε να εφαρμοστεί πάντως κάτι ανάλογο σε χώρες που δεν ανήκουν στον "τρίτο κόσμο".
Και μάλλον είναι καλό αυτό.....ανατριχιαστικός ο τρόποσ λειτουργίας όσο και τα σχέδια ανάπτυξης κλινικών με στόχο τη μείωση της αύξησης του πληθυσμού....
Μου θυμίζει ταινία επιστημονικής φαντασίας που περιγράφει ένα ζοφερό μέλλον.

Τάδε έφη Unknown

@ it is:
Ο συντάκτης του άρθρου είναι ο διευθυντής σύνταξης του περιοδικού που εκδίδεται από το Ινστιτούτο Von Mises». To ...«communistic», ναι, αγγίζει το όρια του γελοίου, όπως και το ότι θεωρεί το θεσμό της προίκας και τη βέρα περίπου το ίδιο πράγμα! Ξέρετε τι είναι αυτό που νoμίζω ότι ενοχλεί πιο πολύ τους νεολιμπεραλιστές; Η 16η και ακροτελεύτια «οδηγία» του Γιουνούς προς τους πιστωτές του: We shall take part in all social activities collectively, ή μ' άλλα λόγια, δεν θ' αφήσουμε να αποδιαρθρωθούν οι κοινωνικές δομές που επιτρέπουν στην τράπεζα να λειτουργεί με τον τρόπο που λειτουργεί!
Επίσης, μην πέφτετε στην παγίδα να ερμηνεύσετε τα συμβαίνοντα σε μια κοινωνία όπως αυτή του Μπαγκλαντές με όρους του δικού μας, Δυτικού κόσμου. Μη σας διαφεύγει πχ. ότι εμείς έχουμε ήδη μειώσει το ρυθμό αύξησης των γεννήσεων.

Τάδε έφη it is

Συμφωνώ, έχεις δίκιο στη λάθος προσέγγυση με βάση τα "Δυτικά" δεδομένα, καθώς και τ'ότι παραγνωρίζω πως εμείς έχουμε ήδη μειώσει το ρυθμό αύξησης του πληθυσμού και μάλιστα χωρίς καν να το καταλάβουμε....
Παρ'όλ'αυτά το θέμα που με απασχολεί είναι το εξής: Οκ ο νομπελίστας μας κάνει κάποια πρώτα βήματα τα οποία ναι μεν φαίνοντα λάθος στο δυτικό μου μάτι, αλλά για την κοινωνία στην οποία εφαρμόζονται είναι σωστά. Ας θεωρήσουμε πως με τη μέθοδό του η κοινωνία αυτή εξελίσσεται προς τη θετική πλευρά και το επίπεδο των πολιτών της ανεβαίνει. Μιλάω τόσο για το βιωτικό όσο και για το πνευματικό επίπεδο τα οποία είναι αλληλένδετα κατά τη γνώμη μου.
Όταν συμβεί αυτό, μεσομακροπρόθεσμα εννοώ, δε θα πρέπει να αλλάξουν οι μέθοδοι που χρησιμοποιεί? Αυτό με τα cells μου φαίνεται πολύ καλή ιδέα, διαότι αν το βλέπεις δημιουργικά και όχι ως αρνητής, καλλιεργεί αλλυλεγγύη μεταξή των δανειοληπτών και άρα του λαού. Όμως η παρακολούθηση για τη διασφάλιση της μη κακής χρήσης του δανείου μου φαίνεται ανάρμοστη σε μια ελεύθερη κοινωνία. Συμφωνώ πως σε πρώτη φάση ενδεχομένως να είναι απαραίτητη μέχρι να καλλιεργηθεί μια συγκεκριμένη νοοτροπία, ώστε να μην μπαίνουν ιδέες εκμετάλλευσης του "θεσμού" (?) των cells, όμως όταν αυτή η νοοτροπία γίνει πάγια τακτική, νομίζω πως η παρακολούθηση πρέπει να σταματήσει.
Για τις μετοχές στην εταιρία που δεν αποδίδουν τίποτα, ούτε μπορείς να τις πουλήσεις, εάν και μόνο αν, υπάρχει καλή πρόθεση από την "τράπεζα" τότε πάω πάσο και είναι και αυτό ένα πολύ σωστό μέτρο γιατί και γυρνάς πίσω κάποια πράγματα στον οργανισμό που σε βοηθά να ορθοποδήσεις, αλλά μπαίνεις και στη νοοτροπία να νοιάζεσαι για έναν οργανισμό που βοηθά την κοινωνία της οποίας είσαι μέλος, κάνει και πιο δημοκρατική τη διαχείρηση του οργανισμού μια που απ'ότι κατάλαβα κανείς δεν έχει συντρηπτική πλειοψηφία των μετοχών (αν δλδ ο νομπελίστας δεν έχει το 51%, καθότι το κράτος έχει μόλις το 12% απ'ότι λέει ο τύπος).
Γενικώς μου φαίνεται πρωτόγονος ο τρόπος, αλλά αν όντως είναι καλή η πρόθεση του εμπνευστή και εξελιχθεί, εξελίσσοντας παράλληλα με παιδεία και την κοινωνία μέσα στην οποία λειτουργεί ο οργανισμός, ίσως να έχουμε να κάνουμε με ένα παρ'ελπίδα θαύμα, δυστυχώς όμως έχω πάψει να πιστεύω στα θάυματα. Δε μπορώ να το δω ως κάτι αθώο ρε συ. Μακάρι να κάνω λάθος πάντως :)

"We shall take part in all social activities collectively, ή μ' άλλα λόγια, δεν θ' αφήσουμε να αποδιαρθρωθούν οι κοινωνικές δομές που επιτρέπουν στην τράπεζα να λειτουργεί με τον τρόπο που λειτουργεί!"

Μακάρι και πάλι μακάρι, να μας δείξουν το δρόμο για μια καλύτεργη κοινωνία αυτοί που σνομπάρουμε και τους προσάπτουμε απαξιοτικά τον όρο "Τριτοκοσμικοί", θα χαρώ ιδιαιτέρως ειλικρινά.

Τάδε έφη it is

έχω σκοτώσει αρκετές λέξεις επειδή δεν ξαναδιαβάζω τι γράφω....ασχημαίνει ο λόγος μου έτσι αλλά ελπίζω να μη γίνεται αποκρουστικός...

Τάδε έφη Ανώνυμος

Πάντως δεν θα ήταν άσχημο να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πως θα ήταν ένα τέτοιο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα στα δικά μας κοινωνικά και πολιτιστικά πλαίσια...

Τάδε έφη it is

Ναι η δυσκολία εδώ είναι πως υπάρχουν ήδη πολύ ανεπτυγμένες τράπεζες και δε νομίζω να το αφήουν απλά να συμβεί....

Εσείς τι λέτε;