Αουγκούστο Πινοτσέτ

Αχάριστοι άνθρωποι αυτοί οι Χιλιάνοι... Πανηγυρίζουν που πέθανε σε βαθιά γεράματα ο Μέγας Ηγέτης τους Αουγκούστο Χοσέ Ραμόν Πινοτσέτ Ουγκάρτε, ο αμερικανοπρόβλητος δικτάτωρ που έσωσε τη χώρα τους από τον κομμουνιστικόν κίνδυνον, από τους Χιλιανούς Εαμοβουλγάρους του Αλλιέντε, έβγαλε τη χώρα του από την οικονομική κρίση - στην οποία την οδήγησαν τα αμερικανικά μέτρα εναντίον μιας νόμιμα και δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης - και (ξανα)οδήγησε τη χώρα τους στον παράδεισο των ελεύθερων αγορών.

Αλλά έτσι είναι οι λαοί, αχάριστοι. Βάζουν μπροστά την καταπίεση, την καταστολή, τον περιορισμό των ελευθεριών και τις χιλιάδες νεκρούς της «Επιχείρησης Κόνδωρ». Δε λογάριασαν τη «φοβερή» (όνομα και πράγμα) ανάπτυξη που γνώρισε η χώρα, ούτε τον πρωτοφανή περιορισμό της ανεργίας (ε, με τόσους φυλακισμένους κι αγνοούμενους πώς να υπάρχει ανεργία). Εντάξει, υπήρχε και φτώχια, περίπου 45% του πληθυσμού ζούσε κάτω από το όριο της φτώχιας όταν ο Πινοτσέτ εγκατέλειψε την εξουσία, αλλά αυτό είναι το τίμημα της ανάπτυξης.

Το καθεστώς του Πινοτσέτ έχει χαρακτηρισθεί ως το πλέον επιτυχημένο υπόδειγμα ανάπτυξης υπό καθεστώς απόλυτης απορρύθμισης των αγορών - αυτό που λέγεται «νεοφιλελευθερισμός» - υπό την καθοδήγηση των «Chicago Βoys» και την άτυπη (ακούσια, σύμφωνα με τον ίδιο) στήριξη τού, επίσης πρόσφατα εκλιπόντος, Μίλτον Φρίντμαν. Η επιτυχία του αναπτυξιακού υποδείγματος συνίστατο στα ακόλουθα (μεταγράφω από τη Wikipedia, οι εμφάσεις δικές μου):

Οι προσπάθειες της χούντας να αποκαταστήσει την οικονομία της αγοράς επέφεραν μεγάλη ανέχεια. Ο έλεγχος των μισθών από το καθεστώς δεν μείωσαν το παγκοσμίως υψηλότερο ποσοστό πληθωρισμού: μεταξύ Σεπτεμβρίου 1973 και Οκτωβρίου 1975, ο δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε πάνω από 3.000%. Η υποτίμηση του νομίσματος και οι μειώσεις στις κρατικές δαπάνες προκάλεσαν ύφεση. Η βιομηχανική και γεωργική παραγωγή μειώθηκε. Η ογκώδης ανεργία, που έφτασε στο 25% το 1977 (ήταν μόνο 3% το 1972) και ο πληθωρισμός διέβρωσαν το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων και της μεσαίας τάξης στα επίπεδα της απλής επιβίωσης. Οι άτυπες μορφές υποαπασχόλησης γνώρισαν μεγάλη άνθιση.

Η οικονομία αναπτύχθηκε έντονα από το 1976 ως το 1981, τροφοδοτούμενη από την εισροή των ιδιωτικών ξένων δανείων μέχρι την έκρηξη του χρέους στις αρχές της δεκαετίας του '80. Παρά την υψηλή ανάπτυξη προς το τέλος της δεκαετίας του '70, η διανομή του εισοδήματος έγινε πιο άνιση. Ενώ το ανώτερο 5% του πληθυσμού ελάμβανε 25% του συνολικού εθνικού εισοδήματος το 1972, ελάμβανε το 50% του εισοδήματος το 1975, ενώ οι μισθωτοί ελάμβαναν το 64% του εθνικού εισοδήματος το 1972, αλλά μόνο το 38% στις αρχές του 1977. Ο υποσιτισμός είχε επιπτώσεις στα μισά από τα παιδιά της χώρας, ενώ το 60% του πληθυσμού δεν μπορούσε να αντέξει οικονομικά την ελάχιστη απαραίτητη ποσότητα πρωτεϊνών και γενικά τροφής ανά ημέρα. Η βρεφική θνησιμότητα αυαυξήθηκε κατακόρυφα. Οι δρόμοι πλημμύρισαν επαίτες.

Τα οικονομικά της χούντας κατέστρεψαν επίσης τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της Χιλής. Η μειωμένη ζήτηση, η έλλειψη πιστώσεων και τα μονοπώλια που κλήθηκαν από το καθεστώς ώθησαν πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην πτώχευση. [...] Η μεσαία τάξη άρχισε να μετανοεί που αρχικά είχε υποστηρίξει τη χούντα αλλά εμφανίστηκε απρόθυμη να ενωθεί με την εργατική τάξη στην αντίσταση κατά του καθεστώτος. Η χούντα στηρίχθηκε στο στρατό, την αστυνομία, την ολιγαρχία, τις μεγάλες ξένες εταιρίες, και τα ξένα δάνεια για να διατηρηθεί. [...]

Μια από τις κινήσεις της χούντας στις αρχές της δεκαετίας του '80 ήταν ο καθορισμός σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας που οδήγησε σε μια έκρηξη των εισαγωγών και μια κατάρρευση της εσωτερικής βιομηχανικής παραγωγής. Αυτό, σε συνδυασμό με τη διεθνή ύφεση, προκάλεσε μια σοβαρή οικονομική κρίση το 1982, όπου το ΑΕΠ έπεσε κατακόρυφα κατά 14% και η ανεργία έφθασε στο 33%. Εκείνη την περίοδο οργανώθηκε μια σειρά ογκωδών διαδηλώσεων σε μια προσπάθεια να προκαλέσουν την πτώση του καθεστώτος, αλλά χωρίς επιτυχία.

Η χούντα του Πινοτσέτ δεν κατέρρευσε χάρη στην οικονομική ανάπτυξη που προξένησε η οικονομική ελευθερία, όπως διατείνονται οι νεολιμπεραλιστές. Κατέρρευσε λόγω της διεθνούς κατακραυγής για τα εγκλήματά της, της οικονομικής ανισότητας που προκάλεσε και των εσωτερικών αντιφάσεών της.

Ο Αουγκούστο Πινοτσέτ πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του προσπαθώντας ν' αποφύγει να δικαστεί για τα εγκλήματα που διέπραξε ως δικτάτορας. Η διεθνής δικαιοσύνη στάθηκε επιλεκτικά επιεικής απέναντί του, πράγμα που, επίσης επιλεκτικά, απέφυγε να πράξει πχ. με τους εντιμότατους κυρίους Μιλόσεβιτς ή Σαντάμ Χουσέιν. Πώς το είχε πεί ο Ρούζβελτ, «μπορεί να είναι κάθαρμα, αλλά είναι δικό μας κάθαρμα».