Το Φάντασμα της Επανάστασης

Ενενήντα χρόνια πριν, τέτοια ώρα περίπου, οι εξεγερμένοι Μπολσεβίκοι, ή πιο σωστά, τα εξεγερμένα σοβιέτ της Πετρούπολης, καταλάμβαναν τα χειμερινά ανάκτορα του Τσάρου, τελευταία πράξη της Οκτωβριανής Επανάστασης και πρελούδιο του μεγαλύτερου πειράματος του 20ου αι., να πάρει ο λαός την εξουσία στα χέρια του. Όπως γνωρίζουμε το πείραμα απέτυχε. Τα σοβιέτ διαλύθηκαν στα γρήγορα, η εξουσία πέρασε στα χέρια της κομματικής γραφειοκρατίας, η επανάσταση ξέφτισε και το σοβιετικό καθεστώς σάπισε και στο τέλος κατέρρευσε. Δεν άντεξε ούτε 75 χρόνια...

Είναι τόσο σπουδαία η σημασία της Οκτωβριανής Επανάστασης, το αίτημα για ένα καλύτερο και δικαιότερο κόσμο για όλους, που κατάφερε να καλύψει όλες τις εκτροπές που ακολούθησαν και εν τέλει την κατάργησαν: τον σταλινισμό, τις δίκες της Μόσχας, τα Γκουλάγκ, την κομματική γραφειοκρατία. Άραγε ήταν αναπόφευκτα όλ' αυτά; Θα μπορούσε η Επανάσταση να πάρει άλλο δρόμο αν ο ηγέτης της, ο Βλαντιμίρ Ίλιτς Ουλιάνοφ που έμεινε στην ιστορία με το επαναστατικό ψευδώνυμο Νικολάι Λένιν δεν χτυπιόταν από τα αλεπάλληλα εγκεφαλικά επεισόδια που του στοίχησαν τη ζωή ενόσω η επανάσταση ήταν ακόμη στα σπάργανα; Κανείς δεν γνωρίζει. Ίσως η ιδιοφυΐα και η ευελιξία σκέψης και δράσης αυτού του μέγα επαναστάτη να προφύλασσαν το νεοπαγές προλεταριακό καθεστώς από τον κακό σπόρο που η ίδια η επανάσταση κουβαλούσε μέσα της.

Ο σπόρος του εκφυλισμού και της εκτροπής υπήρχε από τότε που ο Λένιν αποφάσισε να σπάσει στα δύο το Ρωσικό Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα των Εργαζομένων, σε Μπολσεβίκους και Μενσεβίκους, ανοίγοντας έτσι το δρόμο των αλλεπάληλων διασπάσεων των κάθε λογής κομμάτων της αριστεράς από τότε και στο εξής. Η άποψη ότι η προλεταριακή επανάσταση ήταν δυνατή σ' ένα κράτος που μόλις έβγαινε από τη φεουδαρχία, ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός, ο αποκλεισμός των μη επαγγελματιών επαναστατών, προοιωνίζουν την μεταπαναστατική κυριαρχία της κομματικής γραφειοκρατίας και την αντιδιαλεκτική προσήλωση στο ιδεολογικό δόγμα. Η αβάσιμη υπεραισιοδοξία ότι η επανάσταση στη Ρωσία θα προκαλούσε κύμα προλεταριακών επαναστάσεων οδήγησε στο καθεστώς του πολεμικού σοσιαλισμού και κατόπιν στην αναγκαιότητα του γνησίως αντιμαρξιστικού δόγματος του σοσιαλισμού σε μια χώρα. Εν τέλει, η ίδια η Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν μια καθαρά καιροσκοπική ενέργεια που μοιραία ευνόησε την ανάδειξη των οπορτουνιστών και εξάλειψε (ιδεολογικά, ηθικά και φυσικά) όλα τα γνησίως επαναστατικά στοιχεία - δεν είνει τυχαίο ότι στην πρώτη τρόικα ο Στάλιν πλαισιώθηκε από τους Ζηνόβιεβ και Κάμενεφ, τους μόνους που διαφώνησαν με το ψήφισμα του κόμματος που καλούσε για επανάσταση.

Παρά τον εκφυλισμό της Οκτωβριανής Επανάστασης, παρ' όλο που το σοβιετικό καθεστώς κατέληξε μια αυταρχική και συντηρητική κομματική γραφειοκρατία, η αίγλη της Επανάστασης κατόρθωνε όλ' αυτά να τα επισκιάζει. Ο Οκτώβρης ανέδειξε το πάγιο αίτημα των λαών για έναν δικαιότερο κόσμο και απέδειξε ότι αυτή η δυνατότητα μπορεί να γίνει πράξη. Σήμερα που το σοβιετικό καθεστώς κι οι δορυφόροι του έχουν πάψει να υπάρχουν ο κόσμος μας ούτε καλύτερος έγινε, ούτε δικαιότερος. Αντίθετα, τα αιτήματα της Οκτωβριανής Επανάστασης προβάλλουν σ' όλο τον κόσμο σήμερα περισσότερο επίκαιρα από ποτέ.