Ιπτάμενος Ναυαγός

Λέγεται πως όταν ο Ωνάσης πούλησε την Ολυμπιακή στο Ελληνικό Δημόσιο είπε ανακουφισμένος πως ξεφορτώθηκε ένα κουβά σκατά. Τότε κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πως τα σκατά μπορούν να γίνουν περισσότερο σκατά.

Το παράδειγμα της υπό διάλυση Ολυμπιακής είναι ενδεικτικό πώς μια συντεχνία «προνομιούχων» εργαζομένων, με συντεχνιακή αντίληψη της θέσης τους στον καταμερισμό της εργασίας και όχι ταξική, πολυ εύκολα μπορούν αν χάσουν τα όποια προνόμιά τους και πολύ περισσότερο τα ηθικά ερείσματά τους τόσο στο κοινωνικό σύνολο γενικότερα όσο και στους υπόλοιπους εργαζομένους ειδικότερα. Πριν απαξιωθεί εντελώς λειτουργικά η Ολυμπιακή, είχε ήδη απαξιωθεί ηθικά στη συνείδηση των πολιτών. Η διαφύλαξη κεκτημένων και προνομίων εις βάρος του κοινωνικού συνόλου, και της λογικής ακόμη, η κακή μέχρι εχθρική αντιμετώπιση των επιβατών, η ανοχή στην κακοδιοίκηση και τη διόγκωση των πελατειακών σχέσεων. Όλα αυτά μπορεί να μην αρκούσαν για να βουλιάξει μια αεροπορική εταιρεία, αρκούσαν όμως να διαλύσουν όσα κοινωνικά ερείσματα μπορεί να είχαν οι εργαζόμενοί της. Ας τα έχει αυτά υπ' όψιν του το εργατικό κίνημα και οι συνδικαλιστική ηγεσία του σήμερα που υπερασπίζονται το θεσμό της κοινωνικής ασφάλισης.

Βεβαίως η Ολυμπιακή δεν κατέρρευσε εξ αιτίας των συνδικαλιστών. Η απορρύθμιση της διεθνούς αγοράς στη δεκαετία του '90 έδειξε ότι η αεροπορικές συγκοινωνίες δεν είναι εύκολο παιγνίδι. Κολοσσοί όπως η PanAm, η TWA, η Swissair και η Sabena κατέρρευσαν σαν χάρτινοι πύργοι. Οι υπόλοιποι μεγάλοι παίκτες αναγκάστηκαν σε οδυνηρές προσαρμογές και σε συμμαχίες. Το νέο καθεστώς ευνόησε μια ΚΤΕΛατζίδικη φιλοσοφία λειτουργίας με επίκεντρο την περικοπή των παροχών, την υποβάθμιση της εξυπηρέτησης και τη συμπίεση του κόστους. Α, ναι! Με τις τιμές των αεροπλάνων, των καυσίμων και των ανταλλακτικών κοινές για όλους μαντέψτε από πού έρχεται η συμπίεση του κόστους. Θα 'λεγε κανείς πως η απορρύθμιση της αεροπορικής αγοράς έγινε μόνο και μόνο για να κοπούν μαχαίρι τα «προνόμια» των εργαζομένων - γιατί για το επίπεδο της εξυπηρέτησης εταιρειών όπως η Ryanair κι η Easyjet ας μη μιλήσουμε.

Η ανομολόγητη πρόθεση του κράτους ήταν εξ αρχής να κλείσει η Ολυμπιακή και το έργο της να το αναλάβουν οι νέες ιδιωτικές εταιρείες που θα ξεπηδούσαν από το καθεστώς απορρύθμισης. Το κράτος κρατούσε με νύχια και με δόντια ζωντανή τη Ολυμπιακή μέχρι να ξεκαθαρίσει το επιχειρηματικό τοπίο - και για να υπάρχουν τουλάχιστον υποτυπωδώς αξιόπιστες αεροπορικές συγκοινωνίες κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Όλα τα βαρύγδουπα προγράμματα εξυγίανσης απέτυχαν γιατί κανένας δεν ενδιαφερόταν να επιτύχουν. Σήμερα, απλώς ήρθε το πλήρωμα του χρόνου. Ο εγχώριος ανταγωνιστής της Ολυμπιακής έχει δυναμώσει τα φτερά του και αναλαμβάνει ολοένα και περισσότερο μεταφορικό έργο. Οι ξένες αεροπορικές εταιρείες αδημονούν να βάλουν χέρι στις κερδοφόρες γραμμές Λονδίνου, Παρισιού και Γερμανίας. Μένουν μόνο κάποιες γραμμές εσωτερικού και νοτιοανατολικής Μεσογείου για τις οποίες ο ανταγωνισμός φάνηκε εξαιρετικά απρόθυμος. Αυτές οι γραμμές είναι που κρατούσαν ζωντανή μέχρι σήμερα την Ολυμπιακή, γι' αυτές τις γραμμές ουσιαστικά υπονόησε εμμέσως πλην σαφώς πως διαπραγματεύτηκε με τον αρμόδιο επίτροπο ο Υπουργός Μεταφορών. Η αγωγή της Ryanair ήταν απλώς η βολική αφορμή να μπει οριστικά ταφόπλακα στην Ολυμπιακή - είναι γνωστό πως το Ιρλανδικό ΚΤΕΛ των αιθέρων προτιμά το ανέξοδο σπορ των αγωγών από μια δαπανηρή βελτίωση των υπηρεσιών του.

Ο Υπουργός Μεταφορών προτίμησε να μην εγείρει καθόλου το ζήτημα του συμψηφισμού των κρατικών ενισχύσεων με τις οφειλές του Δημοσίου προς την Ολυμπιακή, συμψηφισμός που πιθανόν να καθιστούσε βιώσιμη την προοπτική της εταιρείας. Έτσι μας στέρησε την ευκαιρία να μάθουμε αν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έγραφε στα παλιά της τα παπούτσια την απόφαση δικαστηρίου κράτους - μέλους της Ε.Ε. προκειμένου να υπηρετήσει επιχειρηματικά συμφέροντα.

Υ.Γ. Προσωπικά, θεωρώ ακλόνητη απόδειξη πως το κράτος δεν επιθυμούσε τη σωτηρία της Ολυμπιακής ότι εδώ και μερικά χρόνια οι γνωστές αυξημένες ανάγκες τις θερινής περιόδου καλύπτονταν με την εξαιρετικά δαπανηρή μέθοδο του wet leasing, με αμφίβολης αξιοπιστίας αεροσκάφη και σχεδόν πάντα από την ίδια εταιρεία.