Βεβαίως, μια απόλυση ούτε πρωτοφανές περιστατικό είναι ούτε αγγίζει τα όρια της παράνοιας. Ίσως θα 'πρεπε να είναι έτσι, όμως η απόλυση και το φάσμα της απόλυσης είναι η καθημερινότητα πολλών εργαζομένων. Το πρωτοφανές, λοιπόν, περιστατικό, αυτό που αγγίζει τα όρια της παράνοιας είναι ο τρόπος που επέλεξε ο συγκεκριμένος διευθυντής να διαλέξει τον υπάλληλο που θα απέλυε. Την κλήρωση, και μάλιστα μπροστά σε όλους τους υπαλλήλους και υποψηφίους προς απόλυση ταυτόχρονα. Το αναμενόμενο θα ήταν ο συγκεκριμένος διευθυντής την ίδια διαδικασία που έκανε παρουσία όλων να την κάνει κατά μόνας, στο γραφείο του, και κατόπιν να ανακοινώσει στην άτυχη υπάλληλο την απόλυσή της. Επέλεξε να το κάνει δημόσια, και επομένως αμερόληπτα και αδέκαστα. Το γεγονός είναι πρωτοφανές γιατί δεν το έχουμε ξαναδεί, σύμφωνοι, η παράνοια όμως που έγκειται;
Ο ...κρουπιέρης διευθυντής, άθελά του προφανώς, με την ενέργειά του κατέρριψε τον πλέον διαδεδομένο μύθο της αστικής ιδεολογίας. Ότι η επιτυχία - και συνακόλουθα η αποτυχία - είναι αποκλειστικά ζήτημα θέλησης και ικανοτήτων. Ότι το παρελθόν, η ταξική προέλευση δεν έχουν τίποτε να κάνουν με την προοπτική κάποιου να επιτύχει. Όλοι μπορούν να πετύχουν, να γίνουν κάποιοι, ανεξάρτητα από την καταγωγή τους ή την ταξική προέλευσή τους αρκεί αν είναι ικανοί, να έχουν θέληση και να είναι αφοσιωμένοι στο στόχο τους. Ο καθένας φτιάχνει την τύχη του, λέει η αστική ιδεολογία, και πάνω σ' αυτήν την αρχή βασίστηκε η οικοδόμηση του καπιταλισμού. Η δυνατότητα που δίνει ο καπιταλισμός στον καθένα να «πιάσει την καλή» είναι και το πιο ισχυρό όπλο του, είναι η κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας που έλεγε κι ο Βασίλης Ραφαηλίδης - ο Μπουνιουέλ στη ομώνυμη ταινία του δεν πραγματεύεται ακριβώς αυτό.
Η επιτυχία, λοιπόν, είναι ζήτημα θέλησης και ικανοτήτων, ούτε ταξικής προέλευσης ούτε καν τύχης αφού «όταν θέλουμε κάτι, ολόκληρο το Σύμπαν συνωμοτεί για να μας επιτρέψει να κάνουμε το όνειρό μας πραγματικότητα» που λέει ένας κομπογιαννίτης γραφιάς κι οι απανταχού μπουρζουαζία συνωστίζεται να προσυπογράψει. Ο Μπιλ Γκέιτς κι ο Τζώρτζ Σόρος ας πούμε είναι επιτυχημένοι επειδή είναι ικανοί και προσηλωμένοι στον στόχο τους. Και πώς γνωρίζουμε ότι είναι ικανοί; Μα επειδή είναι επιτυχημένοι, λέει το κυκλικό επιχείρημα. Οι μύθοι ουδέποτε είχαν ανάγκη τη λογική συνέπεια. Κατ' αναλογίαν, η ανεργία είναι απλώς ζήτημα απροθυμίας και φυγοπονίας, μην μεμψιμοιρείτε, καβαλήστε τα ποδήλατά σας και ψάξτε για δουλειές, προέτρεπε κάποιος άλλος τους αμερικανούς τη δεκαετία του 1930. Τον πολύ υπαρκτό κίνδυνο να αποκαλυφθεί ότι ο αριθμός των ανέργων ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον αριθμό των προσφερομένων θέσεων εργασίας τον παρέκαμψε αργότερα ο Φρήντμαν με τη θεωρία του περί Natural Rate of Unemployment, ανάγοντας δηλαδή την ανεργία σε φυσικό (natural) μέγεθος ή μάλλον σε στοιχείο της φύσης, κάτι σαν τους σεισμούς και τις θύελλες μ' άλλα λόγια, κι ως γνωστόν το μόνο που μπορείς να κάνεις με τα στοιχεία της φύσης είναι να μάθεις να ζεις μ' αυτά.
Η αστική ιδεολογία όμως δεν αφορά μόνο τους αστούς ή τους επίδοξους αστούς, τόσο αυτούς που πιάνουν την καλή όσο και τους απείρως περισσότερους που πιάνουν το τρίτο το μακρύτερο, η αστική ιδεολογία διαπερνά ολόκληρη την κοινωνία. Ο εργαζόμενος που βλέπει τον συνάδελφό του να απολύεται, όσο κι αν τον αντιμετωπίζει με συμπάθεια, όσο κι αν ανησυχεί και για την δική του τύχη, ασυνείδητα θεωρεί ότι είναι ικανότερος υπάλληλος από αυτόν που απολύθηκε και γι' αυτό διατήρησε τη θέση του και πως πρέπει να γίνει ακόμη πιο ικανός αν θέλει να συνεχίσει να τη διατηρεί. Ο απολυόμενος υπάλληλος, όσες διαβεβαιώσεις κι αν ακούσει ότι η απόλυση δεν είχε σχέση με την απόδοσή του, με τη συνέπειά του ή τις ικανότητές του, πάντοτε ενδόμυχα θα τον «τρώει» μήπως αν ήταν ακόμη πιο εργατικός, ακόμη πιο αφοσιωμένος δεν θα έχανε τη δουλειά του - κάτι που στην επόμενη δουλειά του θα τον κάνει ακόμη πιο εργατικό και ακόμη πιο αφοσιωμένο. Η απλή όσο και σκληρή αλήθεια ότι στον σύγχρονο τεχνικό καταμερισμό της εργασίας των σχεδόν ταυτόσημα ανειδίκευτων εργαζομένων η απόλυση είναι απλώς ζήτημα συμπτώσεων, δηλαδή καθαρής τύχης, γι' αυτούς που είναι μέχρι τα μπούνια βουτηγμένοι στο παραμύθι της αστικής ιδεολογίας μπορεί να θεωρείται και παράνοια.
Αναρτήσεις
4 σχόλια
Να θυμόμαστε όμως και ότι κατά τον Αριστοτέλη η δημορκατία είναι κληρωτή. Φαίνεται πια ακι η απόλυση...
Οι μύθοι ουδέποτε είχαν ανάγκη τη λογική συνέπεια
Το ίδιο ακριβώς όμως, ισχύει και για την πραγματικότητα.
Vrennus, πάω για τον καθιερωμένο Σαββατιάτικο καφέ στην προκυμαία της Μυτιλήνης, και θα επανέλθω.
Ορίστε. Δεν εργαζόμαστε πια τα Σάββατα αλλά θέλουμε υψηλές αμοιβές. Δεν γίνονται και τα δύο. Ο τζογαδόρικος καπιταλισμός τελιώνει εδώ.
Vrennus,
δεν στέκει η ανάλυση διότι απλούστατα συγκρούεται με την πραγματικότητα. Από γενέσεως κόσμου η τύχη θεωρείται υπό του λαού καθοριστικός παράγων της επιτυχίας: παροιμίες, παραβολές και κυρίως ταινίες όπου ένα τυχαίο γεγονός μεταβάλλει προς θετική ή αρνητική διεύθυνσησ την πορεία της ανθρώπινης μοίρας υπάρχουν στην κυριολεξία χιλιάδες.
Επιπλέον, χωρίς να ευθύνεσαι βιάστηκες. Η υπόθεση της Πάτρας τελικά λέγεται ότι αφορούσε γυναικοδουλειά και δεν είχε σχέση με τον άγριο καπιταλισμό.
Δεν είμαι σίγουρος αν ευθύνεσαι που βιάστηκες για τον Τσίπρα, μετά τις χθεσινές ρεβεράντζες με τον οδηγό. Θα με ενδιέφερε η γνώμη σου.
Ρ.Ρ.
Η ανάλυσή μου έχει σχέση με το πώς αντιμετωπίστηκε το συγκεκριμένο περιστατικό, το αν το γεγονός αυτό καθ' αυτό υπήρξε πραγματικά ή όχι δεν έχει σημασία.
Δεν διαφωνό ότι στο συλλογικό φαντασιακό η τύχη διατηρεί ακόμη μια αποφασιστική σημασία - και κατά την ταπεινή μου άποψη επίσης. Όχι όμως και στα πλαίσια της αστικής ιδεολογίας, όπου η ικανότητα κι η αφοσίωση αποτελούν τους καθοριστικούς παράγοντες. Αν στ' αλήθεια νομίζουμε ότι την επαγγελματική ζωή μας την ορίζει η τύχη τότε γιατί θεωρούμε «πρωτοφανές», ότι «αγγίζει τα όρια της παράνοιας» το γεγονός ότι ένας εργοδότης άφησε την τύχη, με τον πλέον προφανή τρόπο, να αποφασίζει ποιον υπάλληλο θα απέλυε;
Εσείς τι λέτε;